Vragen over nalaten aan goede doelen

Dat iemand aan ons nalaat, geeft aan hoe belangrijk ze onze missie vinden en hoe verbonden ze zich voelen aan ons doel.  

Veel van onze donateurs zijn al jaren trouw aan onze organisatie en steunen ons met een structurele maandelijkse of jaarlijkse bijdrage. Zij voelen zich verwant aan ons werk en de organisatie. Vaak vinden zij het ook belangrijk dat hun steun na hun overlijden wordt voorgezet en zetten ze dat plan om in een legaat of nemen EpilepsieNL op in hun testament. Soms geven ze zo’n voornemen bij leven al aan ons door en dan nemen wij contact op om te bedanken en om de wensen door te nemen. Ook de wensen over hoe en hoe vaak we contact houden; daarin is de behoefte van de persoon leidend. 

Andere keren worden wij verrast door een nalatenschap, dan vaak door mensen die niet bekend zijn bij ons. Door de bijzondere gedachte achter nalatenschappen is deze vorm van inkomsten extra belangrijk voor ons. Bovendien bieden deze inkomsten extra mogelijkheden voor onze programma’s op het gebied van baanbrekend wetenschappelijk onderzoek. 

Wij zijn een erkend goed doel, dat wil zeggen dat we ons houden aan de normen van de Erkenningsregeling. Het CBF, de toezichthouder in de sector, houdt toezicht op de naleving hiervan. De Erkenningsregeling stelt strenge eisen op het gebied van kwaliteit, goed bestuur, integriteit en financiële transparantie, evenals specifieke eisen voor fondsenwerving. De standpunten op het gebied van nalaten zijn binnen de branchevereniging van goede doelen, Goede Doelen Nederland, vastgelegd en daar houden we ons aan. 

We werven niet telefonisch, niet aan de deur en zetten geen externe fondsenwervers in.  

Wij versturen soms een mailing naar onze eigen achterban waarin we informatie geven over de mogelijkheid om EpilepsieNL op te nemen in een testament.  

Wij laten in ons eigen magazine zien hoe andere donateurs onze organisatie opnemen in hun testament ter inspiratie en doen soms een online campagne waarin we het nalaten aan onze organisatie uitlichten en laten zien hoe dat werkt. 

Wij hebben ons aangemeld bij Toegift. Dat is een samenwerkingsverband van meer dan 90 CBF-Erkende Goede Doelen. Toegift bestaat bijna 10 jaar en voert landelijk campagne waarin nalaten een goed doel centraal staat.  

Ook staan we, samen met de andere 300 leden, in de Goede Doelen Gids van de branchevereniging, die bij notariskantoren kan worden ingezien. Zo kunnen geïnteresseerden een weloverwogen keuze maken aan welk doel ze iets willen nalaten. 

Wij hebben een medewerker die verantwoordelijk is voor nalatenschappen en legaten en de expertise heeft om een nalatenschap goed af te wikkelen. Deze medewerker kan, wanneer een donateur dat wil, meer vertellen over specifieke thema’s en projecten waaraan iemand kan nalaten. Zij geeft uiteraard geen advies over nalaten, dat is de rol van de notaris.  

Toekomstige nalaters laten ons vaak weten dat ze onze bejegening plezierig en professioneel vinden, en vaak is het een geruststelling dat ze weten dat het goed is geregeld met (een deel van) hun nalatenschap. 

Wij hebben daar nooit iets van gemerkt en het is de vraag of deze bewering klopt. Het is begrijpelijk dat goede doelen mensen vragen of zij het goede doel willen opnemen in hun testament. De manier waarop is daarbij van groot belang, wij gaan zorgvuldig om met het vertrouwen dat mensen in ons stellen. En mocht er een klacht zijn dan is het CBF de plek waar mensen zich kunnen melden. Het aantal mensen dat iets nalaat aan een goed doel is gestegen, dat geeft aan dat het idee mensen steeds meer aanspreekt.  

Stel dat mensen een klacht zouden hebben, dan horen we dat natuurlijk graag, zodat we dingen kunnen verbeteren. En anders kunnen mensen terecht bij het CBF. Het CBF beoordeelt of het goede doel zich houdt aan de norm en kan een waarschuwing geven, een goed doel onder verscherpt toezicht stellen of direct een keurmerk intrekken.  

Onze inkomsten uit nalatenschappen en alle andere inkomsten staan in ons jaarverslag dat op de website staat. 

Dit is niet bij ons bekend, wij werken zelf niet met zulke bureaus en kennen ook geen andere organisaties die dat doen. Ook bij collega-goede-doelen wordt zeer zorgvuldig omgegaan met nalatenschappen. Het zou kunnen dat sommige goede doelen werken met externe bureaus, we gaan ervanuit dat die net zo zorgvuldig werken. 

Het is de taak van de notaris om te beoordelen of iemand wilsbekwaam is en om vast te stellen wat de laatste wens is. Wij adviseren mensen bovendien altijd om hun wensen te bespreken met hun naasten, of op een andere manier kenbaar te maken zodat het niet als een verrassing komt. 

Zelden. Meestal kan de familie zich goed vinden in de keuze van de overledene, maar een enkele keer is dat niet het geval. Daarom adviseren wij altijd om bij leven kenbaar te maken wat de laatste wensen zijn. Ook als er geen goed doel is opgenomen in een testament komt het voor dat nabestaanden zich niet kunnen vinden in het testament. Het is dan aan de notaris of executeur om met alle belanghebbenden om tafel te gaan en te proberen om er met elkaar goed uit te komen. Het uitgangspunt is dat de wens van de overledene, die deze bewust heeft laten vastleggen door een notaris, moet worden gerespecteerd. Zo is dat vastgelegd in de wet. Maar er kunnen omstandigheden zijn die de testateur niet heeft voorzien en daarover ga je dan met elkaar in gesprek.  

We hebben nog nooit klachten ontvangen over onze communicatie rond dit onderwerp of over de manier waarop wij in alle zorgvuldigheid nalatenschappen afhandelen. Wij respecteren de wensen van de overledene en zijn ons ervan bewust dat de overledene met zijn of haar testament een heel bewuste keuze heeft gemaakt voor onze organisatie. Daar zijn we dankbaar voor en we doen er alles aan om de nalatenschap zorgvuldig af te handelen en het geërfde bedrag optimaal in te zetten voor onze missie.

Wij zijn uiterst voorzichtig als het gaat om nalaten, zowel in contacten met geïnteresseerden als bij de afwikkeling van een nalatenschap. Daarbij gaan we uit van de afspraken in de sector zoals die zijn vastgelegd in de Erkenningsregeling (toezicht door het CBF) en in de Handreiking & standpunten nalaten van Goede Doelen Nederland.  

Verder is er een klachtenprocedure opgesteld.   

Branchevereniging Goede Doelen Nederland heeft op een aantal onderwerpen standpunten geformuleerd, voor het onderwerp nalaten zijn dat de onderstaande vier samengevatte standpunten (Zie voor de uitgebreide tekst het document Handreiking & standpunten nalaten 2025 op de website van Goede Doelen Nederland.) 

1 - Kosten testament 

Goede doelen nemen doorgaans de kosten van een testament niet voor hun rekening om de schijn van ongewenste beïnvloeding te voorkomen. Alleen in uitzonderlijke gevallen kan hiervan worden afgeweken, mits de notaris daarbij betrokken is. Om verrassingen bij nabestaanden te voorkomen, is het wenselijk dat testateurs hun keuzes bespreken met naasten en eventueel laten vastleggen in het testament of in een begeleidende brief. Bij collectieve testamentacties, georganiseerd door meerdere goede doelen en notarissen samen, gelden andere omstandigheden, zolang er maar geen directe relatie is tussen testateur en goed doel en opname in het testament geen voorwaarde is. Ook dan blijft zorgvuldigheid en transparantie essentieel. 

2- Executeur  

Een goed doel kan in principe als executeur optreden, maar een medewerker mag deze rol niet op persoonlijke titel of namens de organisatie vervullen. Per situatie moet het goede doel beoordelen of het zelf als executeur wil en kan optreden. Hiervoor is voldoende interne deskundigheid vereist. Als het goede doel besluit de afwikkeling uit te besteden aan een externe deskundige, moet dit vooraf duidelijk worden gecommuniceerd met de betrokkenen. 

3 - Een informatief gesprek  

Een goed doel mag een informatief gesprek voeren over nalaten, op eigen initiatief of op dat van de geïnteresseerde, zolang het beperkt blijft tot feitelijke informatie. Adviseren is niet toegestaan; voor advies moet worden doorverwezen naar een onafhankelijke adviseur zoals een notaris of fiscalist. Als blijkt dat de geïnteresseerde het gesprek niet goed begrijpt, moet het gesprek worden beëindigd. Wensen over besteding van de nalatenschap kunnen besproken worden, met de kanttekening dat uitvoering daarvan in de toekomst mogelijk niet haalbaar is — dit voorbehoud hoort bij voorkeur in het testament. Tot slot mag de medewerker van het goede doel geen enkel persoonlijk voordeel hebben bij het contact. 

4-Afwikkeling van een testament 

Bij de afwikkeling van een nalatenschap is het testament het uitgangspunt, maar er kunnen discussies ontstaan tussen het goede doel en nabestaanden over de interpretatie ervan. In zulke gevallen is het verstandig om het gesprek aan te gaan en te zoeken naar een gezamenlijke oplossing. Specifieke omstandigheden kunnen invloed hebben op hoe een goed doel handelt, en dat bepaalt het goede doel zelf. Het is wenselijk dat de testateur zijn naasten informeert over het opnemen van een goed doel in het testament om misverstanden te voorkomen. Een notaris kan ook de motivatie van de testateur vastleggen in het testament.