Epilepsiechirurgie

Per jaar worden in Nederland ongeveer 75 mensen met epilepsie geopereerd om de aanvallen onder controle te krijgen. Dat aantal neemt toe. Vroeger werd een operatie gezien als een laatste redmiddel. Tegenwoordig is bekend dat opereren bij bepaalde vormen van epilepsie een goede kans op succes heeft. Het gaat om hersenoperaties waarbij de epileptische haard (de plaats in de hersenen waar de stoornis ontstaat) kan worden uitgeschakeld. Als dit mogelijk is, wordt deze verwijderd om de oorzaak van de aanvallen weg te nemen.

Wanneer komt iemand in aanmerking voor een operatie?

  • Een operatie wordt alleen overwogen als iemand niet instelbaar is op medicijnen. De persoon blijft regelmatig aanvallen houden en heeft hier in zijn/haar leven veel last van. Door de aanvallen wordt het leven ernstig beïnvloed en het risico op ongelukken bij aanvallen is groot.
  • In de hersenen is één bepaald gebied (epileptische haard) aan te wijzen als de oorzaak van de aanvallen. Opereren gebeurt dus alleen bij een focale vorm van epilepsie. Vaak is het te opereren gebied een deel van de slaapkwab (temporaalkwab) of de voorhoofdskwab (frontaalkwab).
  • De chirurg moet ervan overtuigd zijn dat de epileptische haard verwijderd kan worden. Belangrijke voorwaarde is dat de operatie niet mag leiden tot ernstige beschadiging van de hersenen met als gevolg verlies van hersenfuncties. Als blijkt dat er kans is op verlamming, verlies van spraak, geheugenverlies of verlies van andere belangrijke hersenfuncties gaat de operatie niet door.

Resultaten van operaties

Het doel is dat iemand na de operatie geen aanvallen meer heeft. Dat resultaat wordt, mede dankzij het zeer nauwkeurige vooronderzoek (dat helaas ook tijdrovend is) meestal gehaald. De meeste mensen vinden het erg fijn om aanvalsvrij te worden. Soms is epilepsie echter zo aanwezig geweest in iemands leven, dat het moeilijk kan zijn om na een geslaagde operatie een ‘nieuw leven’ op te bouwen. Psychologische hulp kan hierbij helpen.

Risico's van epilepsiechirurgie

Hersenoperaties hebben altijd een bepaald risico. In dit geval is er een kleine kans (ongeveer één procent) dat de operatie tot ernstige problemen leidt. Denk aan blijvende verlammingen, geheugenproblemen, gezichtsveldproblemen of problemen met de taal. Ook bepaalde vooronderzoeken hebben een zeker risico. Dat geldt met name voor het diepte-EEG, en het WADA-onderzoek, die soms worden uitgevoerd. De WADA-test wordt gedaan om te onderzoeken in welk gebied van de hersenen de taal- en geheugenfunctie zich precies bevinden.

Operaties bij kinderen

Bij de 75 mensen die jaarlijks worden geopereerd, zijn ongeveer 50 kinderen. In enkele gevallen zijn dit heel jonge kinderen met zeer ernstige aangeboren hersenafwijkingen. De operatie, waarbij een groot gedeelte van de hersenen wordt verwijderd, wordt gedaan om te voorkomen dat deze kinderen steeds meer problemen krijgen door de aanvallen en de hersenafwijking. Vaak worden operaties gedaan bij kinderen die veel aanvallen hebben, waarbij ze soms ook letsel oplopen. De resultaten van deze ingrepen op jonge leeftijd zijn zeer gunstig. Aanvallen worden onderdrukt, en door het wegnemen van het zieke hersenweefsel, dat voortdurend als 'stoorzender' voor het gezonde hersenweefsel functioneert, krijgt het gezonde weefsel weer kans normaal en ongestoord te functioneren.

Hoe weet u of u in aanmerking komt voor operatie?

Als u wilt weten of u in aanmerking komt voor een operatie, kunt u eerst advies vragen aan uw neuroloog. Ook kunt u uw neuroloog vragen u door te verwijzen naar een epilepsiecentrum, waar veel ervaring bestaat met operaties. Een neuroloog in een epilepsiecentrum zal vrij snel kunnen beoordelen of u voor een operatie in aanmerking komt. Veel mensen vallen bij deze eerste beoordeling al af.

Wat gebeurt er als u in aanmerking komt voor operatie?

Als u in aanmerking komt voor een operatie, begint het vooronderzoek. Hieruit moet blijken of u inderdaad met kans op succes kunt worden geopereerd. Ongeveer de helft van de patiënten die de eerste selectie zijn doorgekomen, valt bij de pre-operatieve screening alsnog af.

In welke ziekenhuizen kunt u terecht voor epilepsiechirurgie?

De operaties worden uitgevoerd in 3 Universitaire Medische Centra (Academische Ziekenhuizen): het UMC Utrecht, het VUmc in Amsterdam en het AZM in Maastricht. Er wordt nauw samengewerkt met de epilepsiecentra. De epilepsiechirurgiecentra werken op dit terrein bovendien samen in de Landelijke Werkgroep voor Epilepsiechirurgie.

Op de website van het UMC Utrecht vindt u uitgebreide informatie over epilepsiechirurgie.

Ook op de website van het VUmc vindt u meer informatie over epilepsiechirurgie.